زمین پزشکی

زمین پزشکی حاصل مشارکت متخصصان علوم زمین و پژوهشگران علوم پزشکی و بهداشتی برای بررسی مسائل تندرستی حاصل یا تشدید شده از مواد زمین مثل سنگها، خاک، آب و فرآیندهای زمین شناختی است. از طریق زمین پزشکی می توان ریشه بسیاری از بیماری ها و عوارض را در مواد طبیعی زمین جستجو کرد.

زمین پزشکی حاصل مشارکت متخصصان علوم زمین و پژوهشگران علوم پزشکی و بهداشتی برای بررسی مسائل تندرستی حاصل یا تشدید شده از مواد زمین مثل سنگها، خاک، آب و فرآیندهای زمین شناختی است.
از طریق زمین پزشکی می توان ریشه بسیاری از بیماری ها و عوارض را در مواد طبیعی زمین جستجو کرد. باید روشهای ژئوشیمیایی و کانی شناختی را در آسیب شناسی و مطالعه گذرگاه های درونی بدن به کار گرفت. به این ترتیب می توان جنبه های مثبت و منفی رابطه میان مواد زمین و تندرستی انسانها را نیز شناسایی کرد. بررسی ها نشان می دهد آتشفشان ها و فعالیت های مرتبط با آنشفشان، فلزها و عناصر دیگر را از اعماق زمین به سطح می آورند. خاکستر آتشفشان ها عناصر جدید را به محیط زیست وارد می کند که می تواند باعث سمناکی در زنجیره غذایی شود. ابرهای خاکستر آتشفشانی می تواند باعث خطرهای زیادی در سطح جهانی در رابطه با تندرستی انسانها شود و بیماری های مختلفی از التهاب اندک ریوی و سیلیکوسیس را ایجاد کند. زمین لرزه ها به طور مستقیم و غیر مستقیم سلامتی ما را تهدید می کند؛ اما اثرات غیر مستقیم آنها نیز باید مورد توجه قرار گیرد. بسیاری از این مسائل حاصل زمین لغزش هایی است که بر اثر زمین لرزه ایجاد می شوند و قارچهای بیماری زایی را وارد غبار هوا می کند که باعث بیماری تب دره می شوند.
مقادیر بالایی عنصر آرسنیک در آب آشامیدنی مسائل بسیار ناگواری را برای میلیون ها نفر در آسیا ایجاد کرده است، رفع این معضل نیاز به مطالعه دقیق سنگ هایی دارد که آرسنیک از آنها شسته می شود و نیز شرایطی که بر اثر آنها آرسنیک به حرکت در می آید. هم اکنون در بنگلادش و بنگال غربی در هند، نزدیک به 60 میلیون نفر به درجات مختلف مبتلا به عوارض و بیماری های حاصل از آرسنیک هستند. مسمومیت مزمن حاصل از آرسنیک شمار زیادی از مردمان جنوب چین را مبتلا کرده است و بیماران عوارضی همچون لکه های پوستی و ضخیم شدگی را نشان می دهند. اما برخلاف بنگلادش و بنگال غربی، بیماری این مردم در رابطه با آب نیست، بلکه در رابطه با فلفل سرخ است.
در بخش های جنوبی چین، فلفل سرخ تولید شده از مزارع، بالای اجاق هایی خشک می شود که در آنها از زغال سنگ به عنوان سوخت استفاده می شود و این زغال سنگها غنی از آرسنیک است. در حالیکه فلفلها خود آرسنیک بسیار اندکی دارند، اما خشک کردن آنها روی اجاق های زغال سنگ غلظت آرسنیک را بیش از 500 برابر افزایش می دهد. مصرف این فلفلها و نیز تنفس هوای بسته اتاقها که آن هم غنی از آرسنیک است بیماری های پوستی زیادی را در مردم به وجود آورده است.
عنصر دیگر رادون است که گازی بی رنگ، نامرئی، بی بو و رادیواکتیو است که به آسانی از درون سنگها بالا می آید و وارد خانه هایی می شود که روی این سنگها ساخته شده اند. رادون تهدیدی مهم به تندرستی انسانها بر اثر تابش طبیعی رادیواکتیو است و قرار گیری در معرض رادون به سرطان ریه منجر می شود.
رادون و آرسنیک مثالهایی از عناصر خطرناک هستند. عناصر دیگر موجود در سنگها و آب، گاه برای تندرستی مفید و ضروری هستند و کمبود برخی عناصر اثرات ناگواری برجای می گذارد. جوامع ساکن در مناطق کوهستانی دچار کمبود ید هستند؛ چرا که ید به آسانی از خاک این مناطق که بارندگی زیادی دارند شسته و از محیط خارج می شود.
تحقیقات دیگر حاکی از خاک خواری در موجودات زنده است. خوردن آگاهانه خاک در برخی جانوران و از جمله انسان مشاهده شده است. به نظر برخی متخصصان تغذیه، این عمل پاسخی رفتاری برای کاهش سمناکی برخی مواد موجود در رژیم غذایی در نظر گرفته شده و به نظر برخی، در راستای تأمین کمبودهای تغذیه است. خاک خواری در سال های اخیر نیز مورد توجه برخی پژوهشگران قرار گرفته است. پژوهش های گسترده از سوی گروهی از متخصصان علوم مختلف انجام گرفته است و در آن به خوردن خاک به عنوان مکمل غذایی از جمله آهن و یا اثرات عناصر سمی آن مانند سرب و عناصر رادیواکتیو پرداخته اند. مسائل بهداشتی حاصل از مواد زمین و فرآیندهای زمین شناختی بسیار فراتر از آن است که به ذهن می رسد، تندرستی حدود 3 میلیارد نفر از مردم جهان تحت تأثیر این فرآیندها و مواد است؛ اما بسیاری از مردم اطلاعی از آن ندارند.
اطلاع رسانی بیشترین نقش و اهمیت را نه تنها برای عامه مردم، بلکه برای پزشکان متخصصان بهداشت، تصمیم گیرندگان و برنامه ریزان دارد. اگر این مسائل در برنامه ریزی های تندرستی وارد شوند، بسیاری از اثرهای منفی بهداشتی را می توان حذف کرد. دانشمندان کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه باید برای حل این مشکل جهانی گردهم آیند و یکی از مهمترین روش های اطلاع رسانی برگزاری کارگاه های آموزشی کوتاه مدت است تا امکان تبادل دانش متخصصان فراهم باشد